Анҷумани навбатии Иттифоқи нависандагон наздик мерасад ва ман дар байни корҳоям фикр мекунам, ки агар бо дӯстони ҳамқаламам, ки баъди ин муддати дароз ҳамдигарро мебинем, ҳарф мезадам, чӣ мегуфтам? Ҷавоби ин суол ба худам ҳам он қадар дақиқ равшан нест, аммо тарҳи мавзӯи суҳбатамро мебинам ва онро мехоҳам ба миён гузорам, то якҷоя бубинем, ки ман чаро мехоҳам ин ҳарфҳоро бизанам.

Дар анҷумани XI нависандагони Тоҷикистон Президенти мамлакат Раҳмонов Э.Ш. дар маърӯзаи барномавии худ саволе ба миён гузошта буданд: Ифтихори миллӣ ва ҳисси ватандӯстии мардумро кӣ бояд баланд бардорад?

Ва худ посух дода буданд: Шоир, нависанда, олим, рӯзноманигор.

 Ёдгоре, к-аз одамизод аст,

Сухан аст, он дигар ҳама бод аст.

Пеш аз ин омада, ки аввалқадами ҳастӣ сухан аст. Дар офаридгории сухан қудрати худовандист, ки инсони офарандаи онро аз тавони яздонӣ бархурдор мекунад, яъне Худованд яке аз беҳтарин сифатҳои худро, ки суханофаринист, ба инсони сухансоз бахшидааст. Муҳимтарин эҷоди инсон ҳам сухани ӯст. Сухан низ ба монанди зиндагӣ садранг ва ба навъҳои гуногун аст, ки сухани адабӣ дар ҷумлаи онон асилтарин, волотарин аст, ки умри абад дорад.

Мо дар бораи адабиёте, ки баъд аз Анҷумани даҳумамон ба нашр расид, суҳбат мекунем. Ман таъкид ба рӯи «ба нашр расид» барои он мекунам, ки асарҳои эҷодшуда, вале чопнашуда, яқинан аз асарҳои чопшуда бештаранд. Аз ин рӯ, ба назар чунин мерасад, ки кори маърӯзачӣ осон бошад. Аммо ин тавр нест ва ин чанд сабаб дорад.

Аввалан, сохти ҷомеа дигар шуда, баробари он баъзе меъёрҳои шинохти адабиёт, ки, мутаассифона, бештар эҷоди сиёсати замон ва замони сиёсат буданд, аҳамияти худро костанд ва ё гум карданд. Акнун меъёрҳои тозаи таҳқиқи адабиёт заруранд. Ин кори танҳо муҳаққиқони адабиёт нест, кори ҳар эҷодкор аст, зеро меъёри адабиёт аввал дар асари бадеӣ зоҳир мешавад.

Имрӯзҳо ҳар яки мо бештар дар бораи авзои рӯз ва мавқеи нависанда дар он андеша мекунем. Бинобар ин, мехоҳам, ки як лаҳзае аз имрӯз дуртар равем ва фарохтар бар ин асре, ки мо дар он ҳаёт ба сар бурдем, бо чашми таҳқиқ назар афканем, то бидонем, дар ин аср чӣ воқеаҳои муҳиме рӯй доданд, ки бар ҳаёти имрӯзии мо таъсири калон доранд.

Чунонки ба ҳамаи мо маълум аст, даҳсолаҳои аввали асри бист оғози инқилобҳои шадид барои озодӣ ва истиқлолият буд. Дар охири ин аср боз чунин ҳаракатҳо авҷ гирифтанд, ки намояндагони ин ҳаракатҳо низ аз номи озодихоҳону истиқлолпарастон ҳарф мезаданд. Аз шунидаву дидаҳо пайдост, ки чунин ҳаракатҳо ҳамеша қурбониҳои зиёде меоранд. Кунун ки боз чунин шароит фароҳам омадаасту мардум аз озодиву ҳақиқат лаб мекушоянд, боз бар он таассуф мехӯрем, ки ҳазорон-ҳазор ҷавонону кӯҳансолон қурбони ақидаҳои бепоя гаштаанд.

Сухани ифтитоҳӣ дар ҷаласаи якҷояи садорати Иттифоқҳои эҷодӣ бо ҳамроҳии Академияи улум ва Вазорати фарҳанг

  Дӯстони азиз, дар хусуси суханронии Президенти кишварамон Ҷаноби Олӣ Э.Ш.Раҳмонов аввало ҳаминро бояд бигӯям, ки дар давоми чанд даҳсола ҳамин гуна суханронӣ аз ҷониби сарвари давлати Тоҷикистон оид ба фарҳанг ва тамаддун нашуда буд. Ин суханронӣ барои тамаддуни мо таърихӣ ва сарнавиштсоз аст.